Γονιδιακός έλεγχος ΑpoE

DNA HIGH

Η απολιποπρωτεΐνη Ε αποτελεί δομικό στοιχείο των VLDL (κακής χoχοληστερίνης) και HDL(καλής χοληστερίνης) λιπιδιών του πλάσματος και  είναι  καθοριστικός παράγοντας στο μονοπάτι του φυσιολογικού  μεταβολισμού των πλούσιων σε τριγλυκερίδια τροφών. Παράγεται τόσο από περιφερειακούς ιστούς, όπως είναι το συκώτι όπου και μετέχει σε διάφορες μεταβολικές οδούς, όσο και από κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως είναι τα αστροκύτταρα και συμμετέχει στην εξωκυτταρική επικοινωνία μεταφέροντας την χοληστερόλη στους νευρώνες.

Η έκφρασή της στους δύο αυτούς διαφορετικούς τύπους κυττάρων εξηγεί και την συσχέτιση που έχουν οι πολυμορφισμοί του γονιδίου της (διαφορετικές μεταλλάξεις) τόσο με την εμφάνιση υψηλών επιπέδων χοληστερίνης στο αίμα όσο και με τη νόσο του Alzheimer. Ειδικά για την τελευταία, ενώ είναι εν πολλοίς άγνωστος ο μηχανισμός με τον οποίο γενετικά συνδέονται μεταξύ τους, όλες οι μελέτες υποδεικνύουν τον υψηλό βαθμό σύνδεσης τους.

Το γονίδιο της ΑpoE βρίσκεται στο Χρωμόσωμα 19 και απαντάται σε 3 αλληλόμορφα, τα Ε2,Ε3 κ Ε4 [1][2][3]. Η συχνότητα τους στον γενικό Καυκάσιο πληθυσμό παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα[6]:

Αλληλόμορφο Ε2 Ε3 Ε4
Συχνότητα στον γενικό πληθυσμό 8,4% 77,9% 13,7%

Κάθε ένα από τα παραπάνω 3 αλληλόμορφα συνδέεται με διαφορετικά κλινικά χαρακτηριστικά ενώ το Ε3 που εμφανίζει την υψηλότερη διασπορά μέσα στον πληθυσμό θεωρείται το αγρίου τύπου (φυσιολογικό) αλληλόμορφο. Ας δούμε τώρα αναλυτικά τα χαρακτηριστικά του κάθε ενός από αυτά και πως επηρεάζουν την φαινοτυπική εικόνα κάθε ατόμου:

Ε2: Είναι το αλληλόμορφο που είναι κυρίως συνδεδεμένο με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αρτηριοσκλήρωσης. Ο λόγος έγκειται κυρίως στην μη αποτελεσματική πρόσδεση, σε σχέση με τα άλλα δύο αλληλόμορφα, στον κυτταρικό υποδοχέα της ΑpoE καθιστώντας άτομα με γονότυπο Ε2/Ε2 πιο αργά στον μεταβολισμό των λιπαρών που προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής[4][5].

Ε3: Είναι το αλληλόμορφο με την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης και θεωρείται το αγρίου τύπου (wildtype) αλληλόμορφο. Θεωρείται το αλληλόμορφο με την μικρότερη επιρροή τόσο στην εκδήλωση αρτηριοσκλήρυνση όσο και άλλων νευρολογικής φύσεως νόσων όπως το Alzheimer.

Ε4: Είναι το αλληλόμορφο που εμπλέκεται στην εμφάνιση της νόσου του Alzheimer[7],  στην γρηγορότερη εξέλιξη της σκλήρυνσης κατά πλάκας[8] και στην υπνική άπνοια[9].Ειδικότερα στην νόσο του Alzheimer είναι εντυπωσιακά υψηλά τα ποσοστά εμφάνισης του αλληλομόρφου ειδικότερα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα του γενικού πληθυσμού[6]. Εν τούτοις συνδέεται και με αυξημένα επίπεδα της Βιταμίνης D και εξελικτικά αυτός μοιάζει να είναι και ο λόγος της διατήρησης των υψηλών ποσοστών του στον γενικό πληθυσμό, λόγω αυτή της ευεργετικής του δράσης.

Αλληλόμορφο Ε2 Ε3 Ε4
Συχνότητα στους πάσχοντες από Alzheimer 3,9%(8,4) 59,4%(77,9) 36,7%(13,7)

Η ανίχνευση των τριών αυτών ισομορφών γίνεται γρήγορα και κυρίως ανώδυνα καθώς το μόνο που απαιτείται είναι μία σταγόνα ξηρού αίματος σε ειδικές καρτέλες.

 

Βιβλιογραφία

  1. Hoek KS, Schlegel NC, Eichhoff OM, Widmer DS, Praetorius C, Einarsson SO, Valgeirsdottir S, Bergsteinsdottir K, Schepsky A, Dummer R, Steingrimsson E (2008). “Novel MITF targets identified using a two-step DNA microarray strategy”. 21 (6): 665–76. doi:10.1111/j.1755-148X.2008.00505.xPMID 19067971.
  2. Singh PP, Singh M, Mastana SS (2006). “APOE distribution in world populations with new data from India and the UK”. Annals of Human Biology 33 (3): 279–308. doi:1080/03014460600594513PMID17092867.
  3. Eisenberg DT, Kuzawa CW, Hayes MG (2010). “Worldwide allele frequencies of the human apoliprotein E (APOE) gene: climate, local adaptations and evolutionary history”. American Journal of Physical Anthropology 143 (1): 100–111. doi:1002/ajpa.21298.PMID 20734437.
  4. Weisgraber KH, Innerarity TL, Mahley RW (1982). “Abnormal lipoprotein receptor-binding activity of the human E apoprotein due to cysteine-arginine interchange at a single site”. J. Biol. Chem. 257 (5): 2518–21. PMID6277903.
  5. Breslow JL, Zannis VI, SanGiacomo TR, Third JL, Tracy T, Glueck CJ (1982). “Studies of familial type III hyperlipoproteinemia using as a genetic marker the apoE phenotype E2/2”. J. Lipid Res. 23 (8): 1224–1235. PMID7175379.
  6. Farrer LA, Cupples LA, Haines JL, Hyman B, Kukull WA, Mayeux R, Myers RH, Pericak-Vance MA, Risch N, van Duijn CM (1997). “Effects of age, sex, and ethnicity on the association between apolipoprotein E genotype and Alzheimer disease. A meta-analysis. APOE and Alzheimer Disease Meta Analysis Consortium”. JAMA 278 (16): 1349–1356. doi:1001/jama.1997.03550160069041.PMID9343467.
  7. Corder EH, Saunders AM, Strittmatter WJ, Schmechel DE, Gaskell PC, Small GW, Roses AD, Haines JL, Pericak-Vance MA (1993). “Gene dose of apolipoprotein E type 4 allele and the risk of Alzheimer’s disease in late onset families”. Science 261 (5123): 921–3.doi:1126/science.8346443PMID8346443.
  8. Chapman J, Vinokurov S, Achiron A, Karussis DM, Mitosek-Szewczyk K, Birnbaum M, Michaelson DM, Korczyn AD (2001). “APOE genotype is a major predictor of long-term progression of disability in MS”. Neurology 56 (3): 312–6. doi:1212/wnl.56.3.312.PMID11171894.
  9. Kadotani H, Kadotani T, Young T, Peppard PE, Finn L, Colrain IM, Murphy GM, Mignot E (2001). “Association between apolipoprotein E epsilon4 and sleep-disordered breathing in adults”. JAMA 285 (22): 2888–90. doi:1001/jama.285.22.2888PMID11401610.