Νηστεία

νηστεία

Υπάρχουν τρεις βασικές περίοδοι νηστείας για τους Έλληνες Χριστιανούς Ορθόδοξους. Η πρώτη είναι κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, όπου κρατάει 40 μέρες  τις οποίες δεν καταναλώνονται γαλακτοκομικά προιόντα, αυγά και κρέας. Επίσης, σε αυτή την περίοδο τις Τετάρτες και τις Παρασκευές δεν καταναλώνεται ψάρι και ελαιόλαδο. Η δεύτερη είναι η περίοδος της Σαρακοστής και διαρκεί 48 μέρες. Περιλαμβάνει νηστεία από γαλακτοκομικά, αυγά, κρέας και ψάρι, εκτός από την ημέρα της 25ης Μαρτίου και της Κυριακής των Βαΐων. Επίσης, συστήνεται και αποχή από το ελαιόλαδο. Τέλος, η διάρκεια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι και αυτή μια περίοδος νηστείας 15 ημερών. Ισχύουν οι ίδιοι περιορισμοί με την προηγούμενη εορτή και η μέρα που μπορεί να καταναλωθεί ψάρι είναι η 6η Αυγούστου. Επιπλέον, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή του υπόλοιπου έτους είναι μέρες νηστείας ως προς το κρέας και τα προϊόντα του. Συνολικά λοιπόν η διαιτητική πρόσληψη είναι περιορισμένη 180 με 200 μέρες κάθε χρόνο. Χαρακτηριστικά της ορθόδοξης νηστείας είναι η κατανάλωση ψωμιού και προϊόντων του, φρούτων, οσπρίων, ξηρών καρπών, λαχανικών, σαλιγκαριών και θαλασσινών. Θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως μια παραλλαγή χορτοφαγικής δίαιτας.

Μακροθρεπτικά συστατικά και Ενέργεια

Κατά την περίοδο της νηστείας αυξάνεται σημαντικά η πρόσληψη απλών και σύνθετων υδατανθράκων. Συγκεκριμένα φαίνεται πως η πρόσληψη φυτικών ινών μέσω της κατανάλωσης περισσότερων φρούτων, λαχανικών και οσπρίων φτάνει έως και τα 42 γραμμάρια την ημέρα, με μέση συνιστώμενη πρόσληψη τα 30 γραμμάρια. Όλοι βέβαια γνωρίζουν τα ευεργετικά οφέλη των φυτικών ινών στη μείωση των επιπέδων λιπιδίων στο αίμα, στη δυσκοιλιότητα, ακόμα και σε ορισμένες μορφές καρκίνου.  Όσον αφορά την πρωτεϊνική πρόσληψη αυτή φαίνεται ότι μειώνεται χωρίς όμως να επηρεάζει το ισοζύγιο αζώτου με την προϋπόθεση ότι είναι για μικρό χρονικό διάστημα. Προτείνεται ο συνδυασμός φυτικών προϊόντων με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη όπως είναι τα όσπρια με αμυλούχα προιόντα, όπως το ρύζι και τα μακαρόνια με σκοπό το συνδυασμό όλων των απαραίτητων αμινοξέων και την πρόσληψη πρωτεΐνης υψηλότερης βιολογική αξίας (όπως το φακόριζο ή ρεβυθόριζο). Η πρόσληψη λίπους –  συμπεριλαμβανομένου του κορεσμένου λίπους και των trans λιπαρών οξέων – μειώνεται και αυτή. Αυτό σε συνδυασμό με την αυξημένη πρόσληψη ανεπεξέργαστων υδατανθράκων έχει ως αποτέλεσμα η νηστεία να οδηγεί σε βελτίωση των λιπιδιαμικών δεικτών που είναι επιβλαβείς για το καρδιαγγειακό σύστημα, όπως είναι η ολική και η LDL χοληστερόλη. Παράλληλα, όμως γίνεται μειωμένη κατανάλωση των ευεργετικών λιπαρών οξέων της κατηγορίας ω-3 που είναι βασικά συστατικά των λιπαρών ψαριών τα οποία διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού και του καρδιαγγειακού συστήματος .  Όσον αφορά τη θερμιδική πρόσληψη τις ημέρες της νηστείας φαίνεται ότι είναι μειωμένη για αυτό και έρευνες έχουν δείξει πως το σωματικό βάρος τείνει να μειώνεται.

Bιταμίνες και Ιχνοστοιχεία

Κατά την περίοδο της νηστείας εμφανίζουμε αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών λόγω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών. Ωστόσο, η απουσία γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι υπεύθυνα για το 70% της ημερήσιας πρόσληψης ασβεστίου επιφέρουν έλλειψη ασβεστίου και βιταμίνης D. Πηγές ασβεστίου αρκετά καλής βιοδιαθεσιμότητας αποτελούν το μπρόκολο, τα όσπρια, το σουσάμι, το ταχίνι και τα αποξηραμένα σύκα, ενώ καλές πηγές βιταμίνης D οι γαρίδες και το ταχίνι. Επιπλέον, μπορεί να εμφανιστούν ελλείψεις σιδήρου και βιταμίνης Β12 λόγω του αποκλεισμού κρέατος. Σε αυτή την περίπτωση καλό είναι να συνδυάζεται η κατανάλωση φυτικών προϊόντων πλούσιων σε σίδηρο, όπως είναι οι φακές και το σπανάκι με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C, δηλαδή πορτοκάλι, λεμόνι, πιπεριές και ντομάτες καθώς και τροφές πλούσιες σε β- καροτένιο όπως το καρότο . Επίσης, συστήνεται η κατανάλωση δημητριακών προϊόντων εμπλουτισμένων με σίδηρο και βιταμίνη Β12 και άλλων θαλασσινών όπως στρείδια, μύδια και γαρίδες.

Βιβλιογραφία

  1. Sarri, K. O., N. E. Tzanakis, et al. (2003). “Effects of Greek Orthodox Christian Church fasting on serum lipids and obesity.” BMC Public Health 3: 16.
  2. Trepanowski, J. F. and R. J. Bloomer (2010). “The impact of religious fasting on human health.” Nutr J 9: 57.